JillGemiddeld produceert een mens zo’n twee liter urine per dag. Daarbij gaan we ongeveer drie tot negen keer per dag naar de wc. Dit hangt onder andere af van hoeveel vocht je inneemt en hoeveel je zweet. Normaal gesproken is urine lichtgeel tot goudgeel van kleur, maar het kan ook andere kleuren hebben. Zo kan urine donkergeel of zelfs bruin zijn of zelfs paars of rood. Wat zijn de oorzaken van donkere urine en wat betekent het?
Normale urine
Zoals benoemd is urine normaal gesproken licht- tot goudgeel. Urine krijgt zijn kleur door de hoeveelheid urochroom. Dit is een nierkleurstof die altijd in dezelfde hoeveelheid wordt geproduceerd. Drink je veel, dan zit er relatief weinig hiervan in de urine en is de urine lichtgeel. Drink je minder, dan zit er relatief veel hiervan in de urine. Hierdoor wordt de urine steeds donkerder geel.
Te weinig vocht
Wanneer je te weinig vocht hebt ingenomen of wanneer je in een korte tijd veel vocht hebt verloren, dan wordt jouw urine donker van kleur. Dit kan komen doordat je intensief hebt gesport of om een andere reden veel hebt gezweet. ’s Ochtends komt dit ook vaak voor, doordat je ’s nachts veel zweet. Het percentage vocht in de urine verkleind en het percentage urochroom vergroot, waardoor urine donker wordt.
Voedsel
Voedsel heeft ook een effect op de kleur van urine. Zo kun je door het eten van veel rode bieten, roodkleurige urine krijgen. Donkere urine krijg je door het eten van veel tuinbonen, rabarber of aloë vera. Ook carotee, bramen, B-vitaminen, bieten en sorbitol veroorzaken dit. Dat laatste is een suikervervanger dat veelal in bessen, pruimen, peren en appels zit.
Medicijnen
Ook het innemen van medicijnen kan zorgen voor donkere urine. Niet alle medicijnen veroorzaken dit, maar bepaalde wel. Zo kunnen anti-malariageneesmiddelen hiervoor zorgen, zoals primaquine en chloroquine. Het laatste medicijn wordt ook gebruikt bij reuma en lupus erythematodes. Sommige antibiotica of antibacteriële medicijnen kunnen ook zorgen voor donkere urine. Voorbeelden hiervan zijn metronidazol, nitrofurantoïne en furazolidon. Het laatste geneesmiddel wordt gebruikt bij darminfecties. IJzersupplementen, laxeermiddelen die de stoffen senna of cascara bevatten, kunnen hier ook voor zorgen, net als de spierverslapper methocarbamol. Levodopa is een medicijn dat wordt voorgeschreven bij rusteloze benen en bij de ziekte van Parkinson. Het helpt de hersenen bij de aansturing van spieren. Dit medicijn kan ook zorgen voor donkere urine.
Aandoeningen
Er zijn ook verschillende aandoeningen die kunnen zorgen voor donkere urine. Hieronder zullen er een aantal worden benoemd.
Allereerst kunnen urineweginfecties hiervoor zorgen. Het slijmvlies aan de binnenkant van de urinewegen is dan ontstoken of geïnfecteerd. Jouw nierbekken, urineleiders, blaas en urethra vormen samen de urinewegen. Een urineweginfectie kan tot uiting komen als een blaas- en nierbekkenontsteking of als andere klachten, zoals pijn tijdens de seks, aan de penis of aan de flanken of vermoeidheid.
Ook kunnen nieraandoeningen zorgen voor donkere urine. Nieren zijn organen met drie functies. Het verwijdert afvalstoffen uit jouw bloed, het regelt de vocht- en zoutbalans en het produceert hormonen. Een mens heeft twee nieren, maar kan ook met een nier leven. Er zijn verschillende nieraandoeningen, die worden onderverdeeld in erfelijke, aangeboren en verworven nieraandoeningen. Voorbeelden zijn polycystische nierziekte, hoefijzernier, eenzijdige nieragenesie, een nierontsteking of nierstenen. Er zijn verschillende nieraandoeningen die ervoor kunnen zorgen dat urine donker wordt. Sommige aandoeningen zorgen er namelijk voor dat het gaat schuimen en troebel wordt of doordat er bloed in de urine komt. Bloed in urine kan zorgen voor donkere urine.
Galstenen en een galblaasontsteking kunnen ook donkere urine veroorzaken. Wanneer je galstenen hebt, kunnen deze de galgang naar de darm verstoppen. Hierdoor komt er geen gal meer bij het voedsel dat verteert moet worden. Dit veroorzaakt verschillende klachten, waaronder donkere urine.
Een galblaasontsteking kan ontstaan doordat een galsteen de toe- en afvoer van galvloeistof naar de galblaas afsluit. Donkere urine is een signaal hiervan.
Ook leveraandoeningen kunnen zorgen voor donkere urine. Hepatitis is hier een voorbeeld van. Dit is een ontsteking aan de lever, veroorzaakt door een virus, toxinen zoals alcohol of auto-immuun hepatitis. Er zijn vijf verschillende soorten virale hepatitis. Donkere urine is, naast vermoeidheid, buikpijn en geelzucht, een symptoom van hepatitis.
Porfyrie is een groep van zeldzame, erfelijke aandoeningen die hemoglobine beïnvloeden. Dit is het eiwit in het bloed dat zuurstof door het bloed vervoert. Net als bij hepatitis, is donkere urine, een symptoom van porfyrie.
Een melanoom kan ook zorgen voor donkere urine. Dit is een agressieve vorm van huidkanker, die ontstaat in pigmentcellen in de opperhuid.
Advies
Wanneer jouw urine donker is, hoef je niet per se te schrikken en je hoeft ook niet altijd naar de huisarts. Het is verstandig om te onderzoeken of dit kan komen door eten dat je hebt gegeten, doordat je te weinig te hebt gedronken of te veel hebt gezweet of door medicijngebruik. Komt het door bepaald eten, dan is er geen probleem. Dan wordt het vanzelf weer normaal. Heb je te weinig gedronken of in een keer veel vocht hebt verloren, zorg er dan voor dat je weer genoeg vocht binnen krijgt. Lijkt het door medicijngebruik te komen, dan kun je dit voorleggen aan de huisarts.
Lijkt het niet door bovenstaande oorzaken te komen, dan is het goed om naar de huisarts te gaan. Heb je pijn of een branderig gevoel bij het plassen, aanhoudend bloed in de urine of witte, troebele urine, dan moet je ook naar de huisarts gaan.
Wanneer je twijfelt of wanneer je bezorgd bent over de oorzaak van de donkere urine, kun je ook altijd de huisarts raadplegen.
Er zijn dus verschillende oorzaken van donkere urine, variërend van onschuldig naar ernstig. Zo kan het komen door een relatief hoge concentratie urochroom in de urine, door een te lage vochtinname, maar het kan ook een aandoening of ziekte betekenen. Je hoeft niet altijd naar de huisarts te gaan, wanneer je donkere urine hebt. Wanneer je pijn of een branderig gevoel hebt bij het plassen, aanhoudend bloed in urine hebt of witte, troebele urine hebt, is dit wel verstandig.
